Zgodnie z ogólną zasadą zapisaną w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, każdy podatnik prowadzący sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych ma obowiązek prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku za pomocą kasy fiskalnej. Jednak w tej samej ustawie, w art. 111 ust. 8 znajdujemy informację o tym, iż Minister Finansów ma prawo czasowo zwolnić niektórych podatników i niektóre czynności z tego obowiązku. Dzięki temu w 2014 roku wciąż wielu sprzedawców korzysta ze zwolnienia z kasy fiskalnej. Jednak taka sytuacja nie będzie trwała wiecznie.
Z każdym nowym rozporządzeniem resort finansów pozbawia prawa do zwolnienia z kas kolejne grupy przedsiębiorców. W 2013 roku obniżono limit do zwolnienia podmiotowego. Szacuje się, że nawet 150 tys. polskich podatników musiało w tym roku wprowadzić kasę fiskalną w swojej działalności. Rok 2015 przyniesie kolejne zmiany, ponieważ wchodzi w życie nowe rozporządzenie.
Dnia 1 stycznia 2015 roku wejdzie w życie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2014 r., poz. 1544) – zwane dalej „rozporządzeniem 2015-2016”.
Zastąpi ono rozporządzenie z dnia 29 listopada 2012 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2012 r. poz. 1382) – zwane dalej „rozporządzeniem 2013-2014”.
Większość podatników spodziewała się kolejnego ograniczenia prawa do stosowanie zwolnień. Ministerstwo Finansów nie zawiodło pod tym względem. Wciąż jednak spora grupa podatników może korzystać ze zwolnień. Zwolnienia z kas fiskalnych w 2015 roku wciąż będą obowiązywać, chociaż w mniejszym niż dotychczas zakresie.
Zwolnienia z kas fiskalnych w 2015 r. – zwolnienie podmiotowe
Podatnik, który w ciągu roku osiąga ze sprzedaży obroty poniżej 20.000 zł, może korzystać ze zwolnienia podmiotowego z kas fiskalnych. W przypadku przedsiębiorców rozpoczynających prowadzenie sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych w trakcie roku podatkowego, limit wylicza się w proporcji do okresu prowadzenia tej sprzedaży – od pierwszego dnia do końca roku.
Ze zwolnienia podmiotowego nie mogą korzystać podatnicy, którzy wykonują czynności wymienione w § 4 rozporządzenia 2015-2015.
4. Zwolnień z obowiązku ewidencjonowania, o których mowa w § 2 i § 3, nie stosuje się w przypadku:
1) dostawy:
a) gazu płynnego,
b) części do silników (PKWiU 28.11.4),
c) silników spalinowych wewnętrznego spalania w rodzaju stosowanych do napędu pojazdów (PKWiU 29.10.1),
d) nadwozi do pojazdów silnikowych (PKWiU 29.20.1),
e) przyczep i naczep; kontenerów (PKWiU 29.20.2),
f) części przyczep, naczep i pozostałych pojazdów bez napędu mechanicznego (PKWiU 29.20.30.0),
g) części i akcesoriów do pojazdów silnikowych (z wyłączeniem motocykli), gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 29.32.30.0),
h) silników spalinowych tłokowych wewnętrznego spalania w rodzaju stosowanych w motocyklach (PKWiU 30.91.3),
i) sprzętu radiowego, telewizyjnego i telekomunikacyjnego, z wyłączeniem lamp elektronowych i innych elementów elektronicznych oraz części do aparatów i urządzeń do operowania dźwiękiem i obrazem, anten (PKWiU ex 26 i ex 27.90),
j) sprzętu fotograficznego, z wyłączeniem części i akcesoriów do sprzętu i wyposażenia fotograficznego (PKWiU ex 26.70.1),
k) wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali, których dostawa nie może korzystać ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwanej dalej „ustawą”,
l) zapisanych i niezapisanych nośników danych cyfrowych i analogowych,
m) wyrobów przeznaczonych do użycia, oferowanych na sprzedaż lub używanych jako paliwa silnikowe albo jako dodatki lub domieszki do paliw silnikowych, bez względu na symbol PKWiU,
n) wyrobów tytoniowych (PKWiU 12.00), napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, bez względu na symbol PKWiU, z wyłączeniem towarów dostarczanych na pokładach samolotów,
o) perfum i wód toaletowych (PKWiU 20.42.11.0), z wyłączeniem towarów dostarczanych na pokładach samolotów
– z wyjątkiem dostawy, o której mowa w lit. b-l, będącej dostawą towarów, o której mowa w poz. 35 załącznika do rozporządzenia;
2) świadczenia usług:
a) przewozów pasażerskich w samochodowej komunikacji, z wyłączeniem przewozów wymienionych w poz. 15 i 16 załącznika do rozporządzenia,
b) przewozu osób oraz ich bagażu podręcznego taksówkami,
c) naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów (w tym naprawy opon, ich zakładania, bieżnikowania i regenerowania),
d) w zakresie wymiany opon lub kół dla pojazdów silnikowych oraz motorowerów,
e) w zakresie badań i przeglądów technicznych pojazdów,
f) w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów,
g) prawniczych, z wyłączeniem usług określonych w poz. 28 załącznika do rozporządzenia,
h) doradztwa podatkowego,
i) związanych z wyżywieniem (PKWiU 56), wyłącznie:
– świadczonych przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo, oraz
– usług przygotowywania żywności dla odbiorców zewnętrznych (katering),
j) fryzjerskich, kosmetycznych i kosmetologicznych
– z wyjątkiem świadczenia usług na warunkach określonych w poz. 35 załącznika do rozporządzenia przez podatnika, o którym mowa w art. 8 ust. 2a ustawy, oraz świadczenia usług, o których mowa w lit. i, świadczonych na pokładach samolotów lub w sposób określony w poz. 45 załącznika do rozporządzenia.
Przy wykonywaniu wyżej wymienionych czynności nie ma znaczenia wysokość obrotu podatnika, liczba transakcji, sposób zapłaty ani inne czynniki. Czynności wymienione w § 4 należy obowiązkowo ewidencjonować na kasie fiskalnej.
Zobacz artykuł: Czy księgowy musi mieć kasę fiskalną?
Zmiana sposobu liczenia obrotu do zwolnienia podmiotowego
Od 1 stycznia 2015 roku zmieni się sposób liczenia obrotu do zwolnienia podmiotowego. Zgodnie z § 3 ust. 4 rozporządzenia 2015-2016, do całości obrotu nie będzie się wliczać zrealizowanego lub przewidywanego obrotu z tytułu czynności wymienionych w poz. 36 i 49 załącznika do rozporządzenia:
Poz. 36: Dostawa nieruchomości
Poz. 49: Dostawa towarów i świadczenie usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji
Zwolnienia z kas fiskalnych w 2015 r. – zwolnienie przedmiotowe
Pewne czynności są zwolnione z obowiązku ewidencjonowania za pomocą kasy fiskalnej ze względu na ich szczególny charakter. Zwolnienia te przysługują na mocy § 2 ust. 1 rozporządzenia 2015-2016, a zostały wymienione w załączniku do tego aktu prawnego. Podatnik wykonujący tego rodzaju czynności nie musi ich rejestrować na kasie fiskalnej. Nawet jeśli ma to urządzenie w swojej działalności, nie musi go stosować do ewidencji czynności zwolnionych. W praktyce oczywiście jest to niewygodne, ponieważ wymaga od podatnika prowadzenia ewidencji osobnej, dlatego większość podatników już posiadających kasę fiskalną woli rejestrować te czynności za jej pomocą.
Czynności zwolnione z kas fiskalnych (cz. I załącznika do rozporządzenia):
I. Dostawa towarów lub świadczenie usług, których przedmiotem są następujące towary lub usługi:
- PKWiU ex 01.6: Usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt, z wyłączeniem usług weterynaryjnych – z wyjątkiem usług podkuwania koni (PKWiU ex 01.62.10.0)
- PKWiU 35: Energia elektryczna, paliwa gazowe, para wodna, gorąca woda i powietrze do układów klimatyzacyjnych
- PKWiU 36: Woda w postaci naturalnej; usługi związane z uzdatnianiem i dostarczaniem wody
- PKWiU 37: Usługi związane z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków; osady ze ścieków kanalizacyjnych
- PKWiU 38.11.1: Usługi związane ze zbieraniem odpadów innych niż niebezpieczne nadających się do recyklingu
- PKWiU 38.11.2: Usługi związane ze zbieraniem odpadów innych niż niebezpieczne nienadających się do recyklingu
- PKWiU 38.11.6: Usługi związane z infrastrukturą przeznaczoną do przemieszczania odpadów innych niż niebezpieczne
- PKWiU 38.12.1: Usługi związane ze zbieraniem odpadów niebezpiecznych
- PKWiU 38.12.30.0: Usługi związane z infrastrukturą przeznaczoną do przemieszczania odpadów niebezpiecznych nadających się do recyklingu
- PKWiU 38.21.10.0: Usługi związane z obróbką odpadów innych niż niebezpieczne w celu ich ostatecznego usunięcia
- PKWiU 38.22.19.0: Usługi związane z przetwarzaniem pozostałych odpadów niebezpiecznych
- PKWiU ex 38.22.2: Usługi związane z unieszkodliwianiem odpadów promieniotwórczych i pozostałych odpadów niebezpiecznych z wyłączeniem:
– usług zagospodarowania odpadów promieniotwórczych (ponownego przetwarzania paliw i odpadów) (PKWiU ex 38.22.21.0) - PKWiU 39: Usługi związane z rekultywacją i pozostałe usługi związane z gospodarką odpadami
- PKWiU ex 49.31.10.0: Transport kolejowy pasażerski, miejski i podmiejski
– dotyczy wyłącznie przewozów metrem rozkładowych pasażerskich, za które są pobierane ceny ustalone przez gminę (Radę m.st. Warszawy) lub związek komunalny - PKWiU ex 49.31.2: Pozostały transport lądowy pasażerski, miejski i podmiejski
– dotyczy wyłącznie przewozów miejskich rozkładowych pasażerskich, innych niż kolejowe, za które są pobierane ceny ustalone przez gminę (Radę m.st. Warszawy) lub związek komunalny - PKWiU ex 49.39.1: Transport lądowy pasażerski, rozkładowy: międzymiastowy i specjalizowany
– dotyczy wyłącznie przewozów miejskich rozkładowych pasażerskich, innych niż kolejowe, za które są pobierane ceny ustalone przez gminę (Radę m.st. Warszawy) lub związek komunalny - PKWiU 49.39.35.0: Transport drogowy pasażerski pojazdami napędzanymi siłą mięśni ludzkich lub ciągnionymi przez zwierzęta
- PKWiU ex 53: Usługi pocztowe i kurierskie – z wyłączeniem usług w zakresie przygotowania oraz dostawy towarów na zamówienie
- PKWiU ex 55.10.10.0: Usługi w zakresie noclegów i usługi towarzyszące świadczone przez hotele, motele, pensjonaty i inne obiekty hotelowe
– dotyczy wyłącznie usług świadczonych przez obozowiska dla dzieci - PKWiU ex 55.20.19.0: Pozostałe usługi obiektów noclegowych turystycznych i miejsc krótkotrwałego zakwaterowania bez obsługi
– dotyczy wyłącznie usług świadczonych przez obozowiska dla dzieci - PKWiU ex 55.90.1: Pozostałe usługi związane z zakwaterowaniem z wyłączeniem PKWiU 55.90.13.0
– dotyczy wyłącznie: usług krótkotrwałego zakwaterowania pozostałych, gdzie indziej niesklasyfikowanych (z wyłączeniem usług hotelarskich i turystycznych) - Bez względu na symbol PKWiU: Usługi telekomunikacyjne, o których mowa w art. 2 pkt 25a ustawy
- Bez względu na symbol PKWiU: Usługi nadawcze, o których mowa w art. 2 pkt 25b ustawy, pod warunkiem że podatnik świadczy usługi, o których mowa w poz. 22
- Bez względu na symbol PKWiU: Usługi elektroniczne, o których mowa w art. 2 pkt 26 ustawy, pod warunkiem że podatnik świadczy usługi, o których mowa w poz. 22
- PKWiU 64-66: Usługi finansowe i ubezpieczeniowe
- PKWiU ex 68.20.1: Wynajem i usługi zarządzania nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi
- PKWiU ex 68.3: Usługi związane z obsługą rynku nieruchomości
- Bez względu na symbol PKWiU: Czynności notarialne
- PKWiU ex 81: Usługi związane z utrzymaniem porządku w budynkach i zagospodarowywaniem terenów zieleni z wyłączeniem usług związanych z zagospodarowywaniem terenów zieleni (PKWiU 81.30.10.0)
- PKWiU 84: Usługi administracji publicznej i obrony narodowej; usługi w zakresie obowiązkowych zabezpieczeń społecznych
- PKWiU ex 85: Usługi w zakresie edukacji – z wyłączeniem:
– usług w zakresie pozaszkolnych form edukacji sportowej oraz zajęć sportowych i rekreacyjnych (PKWiU 85.51.10.0),
– usług świadczonych przez szkoły tańca i instruktorów tańca (PKWiU 85.52.11.0),
– usług świadczonych przez szkoły nauki jazdy (PKWiU 85.53.11) - PKWiU ex 91.01.12.0: Usługi archiwów, wyłącznie usługi administracji publicznej pomocnicze ogólne
- PKWiU 94: Usługi świadczone przez organizacje członkowskie
34. PKWiU 99: Usługi świadczone przez organizacje i zespoły eksterytorialne
Zwolnienia z kas fiskalnych w 2015 r. – zwolnienie przedmiotowo-podmiotowe
Niektórzy podatnicy wykonujący czynności wymienione w I części załącznika do rozporządzenia mogą korzystać ze zwolnienie z kasy fiskalnej ze względu na strukturę obrotu. Czytamy o tym w § 3 ust. 1 pkt 3 i 4 rozporządzenia:
3. 1. Zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2016 r.:
(…)
3) podatników, którzy dokonują dostawy towarów lub świadczą usługi zwolnione z obowiązku ewidencjonowania, wymienione w części I załącznika do rozporządzenia, w przypadku gdy udział obrotu z tytułu czynności zwolnionych z obowiązku ewidencjonowania, wymienionych w części I załącznika do rozporządzenia, w całkowitym obrocie podatnika realizowanym na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, zwany dalej „udziałem procentowym obrotu”, był w poprzednim roku podatkowym wyższy niż 80%;
4) podatników rozpoczynających po dniu 31 grudnia 2014 r. dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli przewidywany przez podatnika udział procentowy obrotu:
- a) za okres pierwszych sześciu miesięcy wykonywania tych czynności,
- b) za okres do końca roku, w przypadku gdy okres wykonywania tych czynności w roku podatkowym jest krótszy niż sześć miesięcy
– będzie wyższy niż 80%.
Zwolnienie to nie dotyczy czynności wymienionych w § 4 rozporządzenia.
Zwolnienia z kas fiskalnych w 2015 r. – czynności szczególne
Niektórzy podatnicy mogą korzystać ze zwolnienia z kasy fiskalnej, jeśli wykonywane przez nich czynności spełniają wymogi określone w którejś z pozycji II części załącznika do rozporządzenia.
W stosunku do stanu prawnego obowiązującego do 31 grudnia 2014 roku wprowadzono bardzo istotną zmianę. W nowym rozporządzeniu nie znalazło się zwolnienie dla niewielkiej liczby usług. Przypomnijmy: W latach 2013-2014 przysługiwało ono podatnikom świadczącym usługi dokumentowane w całości fakturą, w której zawarte były dane identyfikujące odbiorcę, przy czym liczba usług w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła 50, a łączna liczba odbiorców była mniejsza niż 20. Zwolnienie to zostanie zlikwidowane z dniem 1 stycznia 2015 r.
Katalog zwolnień z kas określony w II cz. załącznika do rozporządzenia 2015-2016:
- Sprzedaż dotycząca szczególnych czynności
35. Dostawa towarów i świadczenie usług przez podatnika na rzecz jego pracowników oraz przez spółdzielnie mieszkaniowe na rzecz członków lub innych osób, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub które są właścicielami lokali położonych w budynkach administrowanych przez spółdzielnie mieszkaniowe, jak również przez wspólnoty mieszkaniowe na rzecz właścicieli lokali
36. Dostawa nieruchomości
37. Dostawa towarów w systemie wysyłkowym (pocztą lub przesyłkami kurierskimi), jeżeli dostawca towaru otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła i na czyją rzecz została dokonana (dane nabywcy, w tym jego adres)
38. Świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła
39. Dzierżawa gruntów oraz oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste
40. Dostawa produktów (rzeczy) – dokonywana przy użyciu urządzeń służących do automatycznej sprzedaży, które w systemie bezobsługowym przyjmują należność i wydają towar
41. Usługi świadczone przy użyciu urządzeń, w tym wydających bilety, obsługiwanych przez klienta, które również w systemie bezobsługowym przyjmują należność:
1) w bilonie lub banknotach,
lub
2) innej formie (bezgotówkowej), jeżeli z ewidencji i dowodów dokumentujących transakcję jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie transakcji zapłata dotyczyła
42. Przyjmowanie przez rewizorów, w przypadku braku odpowiedniego dokumentu przewozu albo dokumentu uprawniającego do przejazdu bezpłatnego lub ulgowego, należności związanych z wykonywaniem usług przewozu osób oraz przewożonych przez nie rzeczy i zwierząt, a w przypadkach tego wymagających – również opłat dodatkowych (w transporcie kolejowym dotyczy to również należności pobieranych na pokładzie pociągu przez osoby uprawnione do ich poboru na rzecz przewoźnika kolejowego, a w szczególności przez drużyny konduktorskie)
43. Sprzedaż biletów komunikacji lotniczej oraz posiłków i towarów na pokładach samolotów
44. Czynności wymienione w art. 7 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy
45. Usługi stołówek w placówkach wymienionych w art. 43 ust. 9 ustawy, prowadzonych przez te placówki, udostępnianych wyłącznie dla uczniów, studentów i innych podopiecznych oraz nauczycieli i personelu
46. Dostawa towarów i świadczenie usług, do których ma zastosowanie zwolnienie od podatku wymienione w art. 43 ust. 1 pkt 15 ustawy
47. Usługi w zakresie transportu osób na rzece Dunajec przez flisaków pienińskich
48. Dokonywane przez rolników ryczałtowych dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczących usługi rolnicze, korzystających ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy
49. Dostawa towarów i świadczenie usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji
Należy podkreślić, iż również w tym przypadku zwolnień nie stosuje się dla czynności wymienionych w § 4 rozporządzenia.